← Duyên Khởi

3. Thức duyên danh-sắc ←	4. Danh-sắc duyên sáu xứ	→ 5. Sáu xứ duyên xúc

→ 4. Danh-sắc duyên sáu xứ (nāma-rūpa paccayā saḷāyatanaṃ) (thuộc thời hiện tại) Danh-sắc (nāma-rūpaṃ) trợ duyên cho sáu xứ (saḷāyatanaṃ) sanh, hay nói cách khác, ‘sáu xứ’ sanh do nương vào ‘danh-sắc’. Danh-sắc (nāma-rūpaṃ) ở đây chỉ cho 35 sở hữu tâm (cetasika) (tức là 3 danh uẩn nāmakkhandha) phối hợp với 32 tâm quả hiệp thế (lokiya vipāka citta) và 18 thứ sắc nghiệp (kammaja rūpa) như đã nêu trong pháp liên quan tương sinh thứ ba. Sáu xứ (saḷāyatanaṃ) chỉ cho sáu xứ nội (ajjhattikāyātana) – đó là: nhãn xứ (cakkhāyatana), nhĩ xứ (sotāyatana), tỷ xứ (ghānāyatana), thiệt xứ (jivhāyatana), thân xứ (kāyāyatana) và ý xứ (manāyatana). Năm ‘xứ’ đầu tương ứng với 5 sắc thanh triệt (pasāda rūpa) là sắc hiện diện trong 18 sắc nghiệp (kammaja rūpa). Ý xứ (manāyatana) ở đây đại diện cho 32 tâm quả hiệp thế là pháp liên quan nhân quả mà chúng tôi đang trình bày. Chúng ta từng thấy trong pháp liên quan tương sinh (liên quan nhân quả) thứ ba rằng 35 sở hữu tâm (cetasika) sanh là quả của 32 tâm quả hiệp thế. Nay chúng ta thấy rằng 35 sở hữu tâm trợ ngược lại cho 32 tâm quả hiệp thế sanh. Điều này minh họa rằng chúng liên quan lẫn nhau như ‘hỗ tương duyên’ (aññamaññapaccaya) là cách trợ qua lại giữa tâm (citta) và sở hữu tâm (cetasika). Trong cõi Dục, danh-sắc (nāma-rūpaṃ) trợ cho cả sáu xứ sanh; trong cõi Sắc, chỉ có ba xứ sanh – nhãn, nhĩ và ý xứ; trong cõi Vô sắc, chỉ có danh pháp (nāma) trợ cho ý xứ (manāyatana) sanh.

3. Thức duyên danh-sắc ←	4. Danh-sắc duyên sáu xứ	→ 5. Sáu xứ duyên xúc

← Mục lục Duyên Khởi

Nguồn: Vô Tỷ Pháp Tập Yếu - TL Tịnh Sự (ed.2019)

A Tỳ Đàm - Lớp Zoom với Trung

© www.tudieu.de