← Duyên Khởi

4. Danh-sắc duyên sáu xứ ←	5. Sáu xứ duyên xúc	→ 6. Xúc duyên thọ

→ 5. Sáu xứ duyên xúc (saḷāyatana paccayā phasso) (thuộc thời hiện tại) Sáu xứ (saḷāyatanaṁ) trợ duyên cho xúc (phassa) sanh, hay nói cách khác, ‘xúc’ sanh là tùy thuộc vào ‘sáu xứ’. Sáu xứ (saḷāyatana) nghĩa là sáu xứ nội (ajjhattikāyatana) như trên. Xúc (phassa) ở đây chỉ cho sở hữu xúc (phassa cetasika) hiện diện trong 32 tâm quả hiệp thế (lokiya vipāka citta). Khi cảnh sắc đối chiếu hay dội vào nhãn xứ (cakkhāyatana), nhãn thức (cakkhuviññāṇa) sanh tại điểm tiếp xúc trong sự phối hợp với 7 sở hữu biến hành (sabbacitta cetasika) bao gồm xúc (phassa) và thọ (vedanā). Xúc (phassa) này cung cấp sự hội họp (saṅgati) của tâm và những chi danh pháp với cảnh sắc tại nhãn xứ. Nó đánh dấu sự hội họp; hoặc sự xúc chạm của nhãn xứ, cảnh sắc và nhãn thức. Vì nó sanh tại nhãn xứ, nó được gọi là nhãn xúc (cakkhusamphassa). Do đó, nhãn xứ (cakkhāyatana) trợ cho nhãn xúc (cakkhusamphassa) sanh; nhĩ xứ (sotāyatana) trợ cho nhĩ xúc (sotāsamphassa) sanh; tỷ xứ (ghānāyatana) trợ cho tỷ xúc (ghānasamphassa) sanh; thiệt xứ (jivhāyatana) trợ cho thiệt xúc (jivhāsamphassa) sanh; thân xứ (kāyāyatana) trợ cho thân xúc (kāyasamphassa) sanh; ý xứ (manāyatana) trợ cho ý xúc (manosamphassa) sanh. “Samphassa” đồng nghĩa với “phassa” – tức xúc chạm. Ngoài năm xứ (hay giác quan) thì không thể có xúc; và ngoài xúc thứ sáu, hay tâm, thì không thể có ý xúc.

4. Danh-sắc duyên sáu xứ ←	5. Sáu xứ duyên xúc	→ 6. Xúc duyên thọ

← Mục lục Duyên Khởi

Nguồn: Vô Tỷ Pháp Tập Yếu - TL Tịnh Sự (ed.2019)

A Tỳ Đàm - Lớp Zoom với Trung

© www.tudieu.de